Nerede ve nasıl yemek yediğimize hakikaten de dikkat etmemiz gerekiyor. Konutumuzda ya da dışarıda hijyenin ne kadar değerli olduğunu biliyor, görüyoruz. Gerçekten bilhassa dışarıda besin tüketmek, bizi kimi tehlikelere karşı açık bir maksat haline getirebiliyor.
Bakteriler, konak olarak seçtikleri vücutlarda kısa mühlet içerisinde tesirli olabiliyor. Pekala, ya mutfaklarımızda bulunabilen, bilhassa restoran mutfaklarında daha sık rastlanan tehlikeli bakteri çeşitleri neler? Küçük bir araştırmayla bu mevzuda epey fazla kaynak bulduk ve sizin için bir derleme yaptık.
1. Kampilobakter:
Çoğu besin zehirlenmesinin gerisinde olan kampilobakter, çoklukla yiyeceklerin pak halde tüketilmesiyle ortaya çıkıyor. Hayvanların ve insanların bağırsak bölgesinde bulunan bu bakteri tipi, ekseriyetle hayvan dışkısı bulaşmış olan yiyeceklerin temizlenmeden tüketilmesiyle yaygınlaşıyor.
Tavuk ve yumurtaların bu bakteriyi yoğun ölçüde içerdiği konusunda ihtarlar var. Kısaca söylemek gerekirse aldığınız besinlerin hijyen durumlarına dikkat etmelisiniz.
- Bulaştığında ne oluyor?
3 ila 5 gün içerisinde semptomlar kendisini göstermeye başlayabiliyor. Yayın olarak ateşli bir rahatsızlığa neden olsa da bağırsak sıkıntılarına, az olarak gözlemlenen Guillain-Barre sendromuna neden olabilir.
- Nasıl engelleyebiliriz?
Yiyeceklerimizi 70 derece ve üzerindeki sıcaklıkta pişirerek kampilobakterleri öldürebilirsiniz.
2. Salmonella:
Yemek endüstrisinin tahminen de en ünlü bakterilerinden olan salmonella, medyada da kendisine sık sık yer buluyor. İnsan ya da hayvanların bağırsak yollarında yaşayabiliyor. Kirli su ya da besinlerle konaktan konağa geçiş yapabiliyor.
Çiğ besinlerin makus biçimde korunmaları da salmonella bakterilerinin yaygınlaşmasına yol açabiliyor. En dikkat alımlı özelliği ise ürediği besinin tadında, renginde ya da kokusunda bir değişime neden olmaması. Esasen onu bu derece ünlü kılan en değerli özelliği de bu.
- Bulaştığında ne oluyor?
Kirli su ya da besinlere hayvan bağırsaklarından bulaşabiliyor. İlk 12 ila 72 saat ortasında ateş, baş ağrısı, kramplarla kendisini belirli ediyor. Bilhassa çocuk ve yaşlıları ziyadesiyle etkileyebiliyor, hatta beden direnci düşükse vefata bile neden olabiliyor.
- Nasıl engelleyebiliriz?
Yiyeceklerinizin 70 derecede 2 dakika yahut daha fazla mühletle pişirilmiş olması gerekiyor. Bu süreç bakteriyi öldürse de şayet soğuk bir ortamdaysanız, daha yüksek derecede ve daha uzun mühletlerle pişirme süreci yapabilirsiniz.
3. Staphylococcus Aureus:
Gıda bakterileri ortasında en süratli çoğalan tiplerden olan Staphylococcus Aureus, ayrıyeten hastalıklara neden olabilecek zehirli toksinler salgılayabiliyor. Her 4 beşerden 1’i bu bakteriyi cildinde, saç tabanlarında, yemek borusunda ya da teneffüs yolunda taşıyor. Ekseriyetle ciltten cilde temasla bulaşsa da besinler üzerinden de konak değiştirebiliyor.
Özellikle salata, soğuk sandviç üzere pişirilmeden servis edilen yemeklerde çok sık rastlanabilen Staphylococcus Aureus, pastorize edilmemiş süt ve süt eserlerinde de bulunabiliyor. 4 ila 46 santigrat derece ortasında yaşayabilen bakteri yemek pişirilirken ölebiliyor. Gerçekten salgıladığı toksinler varlığını sürdürüyor.
- Bulaştığında ne oluyor?
Oldukça yaygın fakat kısa süren semptomlara neden oluyor. Belirtiler çoklukla 1 ila 6 saat ortasında değişebiliyor. Kusma, karın ağrısı ya da diyare ise en sık görülen şikayetler ortasında yer alıyor.
- Nasıl engelleyebiliriz?
Satın aldığımız zerzevatları, pak ellerimizle itinayla yıkayarak, hayvansal besinleri yeterli bir halde koruyarak mahzur olabiliriz.
4. Clostridium Perfringens:
Pişmemiş etler, hazır formda satılan paketlenmiş et türevi besinler, bu bakteriye sahip olabilir. Yaşarken ürettiği sporlar, yüksek sıcaklıkta bakteri öldükten sonra etkin kalmaya devam eder. Clostridium Perfringens, çok az oksijene sahip ortamlarda da faal biçimde üreyebilir.
- Bulaştığında ne oluyor?
Bu bakteriye sahip bir besini tükettikten 8 ila 24 saat sonra mide bulantısı, ağrısı ve diyare yaşamanız çok olağan. Nadiren kusma ve yüksek ateşe de neden olabiliyor. En kıymetli kaynağı ise pişmemiş etler olarak belirtiliyor.
- Nasıl engelleyebiliriz?
Çoğalmasını engellemek için 5 santigrat derecenin altındaki bir sıcaklıkta saklamalı, 63 derecenin üzerinde pişirilmelidir. Sporlar bu sıcaklarda da yaşadıkları için süreci en başından denetim altına almak gerekir.
5. Clostridium Botulinum:
Çok çok az görülse de Clostridium Botulinum bakterilerinin besin unsurlarını sevdikleri biliniyor. En yaygın kaynakları ortasında konserve et, balık ve konserve zerzevat yemekleri bulunuyor.
- Bulaştığında ne oluyor?
İnsanlara bulaştıktan sonra görme bozukluklarına neden olabiliyor, görüşü etkiliyor, felce neden olabilecek kadar ileri gidebiliyor. Az de olsa toksinleri ölümcül derecede şiddetli olabiliyor.
- Nasıl engelleyebiliriz?
Son kullanma tarihi geçmiş konserve yiyecekleri tüketmemek en değerli ayrıntılardan birisidir. Almış olduğunuz konservelerin iç basınçtan ötürü şişmemiş olduklarına dikkat edin. Bu türlü bir konserveyi atarken iki kat poşete koymayı da unutmayın.
6. Listeria:
Listeria bakterisi, sağlıklı olan hayvanların vücutlarında bulunan bakterilerden birisidir. Hayvanlara ziyan vermez ancak hayvansal besinler ile insanlara geçtiğinde enfeksiyona neden olabilir.
- Bulaştığında ne olur?
Hamile bayanlar ve zayıf bağışıklık sistemine sahip beşerler için son derece ziyanlı olabilir. Vakit zaman bu enfeksiyonların mevtle sonuçlandığı da gözlemlenmiştir. Konak bedende semptomlarını göstermesi 30 günü bulabilir. Ateş, baş ağrısı, menenjit üzere belirtileri görülür.
- Nasıl engelleyebiliriz?
Hayvansal besinlerin 75 santigrat ve üzerinde bir sıcaklıkta pişirilmesiyle ölürler. Hakikaten yumuşak peynirler, pişmemiş yumurtalar ve birtakım işlenmiş et eserlerinde listeria bakterisinin çoğalabildiği gözlemlenmiş durumda.
Hamileler ve bağışıklık sistemi düşük olan insanların listeria bakterisi münasebetiyle bozulmuş besinlerle temas etmemeleri de tavsiyeler ortasında bulunuyor.
7. E-Coli:
Özellikle öğütülmüş ve işlenmiş etlerde bulunan e-coli bakterileri, ayrıyeten pastörize edilmiş süt, yumuşak peynirde de bulunabilir. Yumuşamış meyve ve sebzelere, kirli meyvelerden elde edilen meyve sularında da bulunduğu görülmüştür.
- Bulaştığında ne oluyor?
E-Coli, genelde beşerler için zararsızdır ancak birtakım e-coli cinslerinin ziyanlı olduğu söylenebilir. Bu ziyan ise kendisini yüksek ateş, kanlı diyare yahut böbrek rahatsızlığına kadar götürebilir. Nadiren de olsa e-colilerin mevte neden oldukları gözlemlenmiştir. E-coli içeren yiyecekler tüketildikten 1 ila 10 gün sonra bağırsakta enfekte olmaya başlayabilir.
- Nasıl engelleriz?
Az pişmiş yiyecekler, e-coli bakterisinin ağır olarak bulunduğu yerler olabilir. Bilhassa pişirme anında ve pişirmeden evvel yiyecekleri saklarken çok dikkat etmek gerekir.
8. Bacillus Cereus:
Bu bakteri, listenin üst sıralarında yer alan salmonella ve campylobacter bakterilerine karşı koyan bir cinstir. Tehlikeli bakterilere baskın geldiği için hayvanların yemine dahil edilir. Bitkisel kaynaklı olduğu için toprakta ve bitkisel besinlerde da bulunabilir.
- Bulaştığında ne olur?
İnsana ziyan veren 2 çeşidi bulunur. İki çeşitten birincisi 1 ila 5 saat içerisinde istifraya, oburu de 6 ila 15 saat içinde sindirim sistemi sıkıntılarına neden olabilir. Bir tıp besin zehirlenmesi olan bu semptomların tesiri ise kısa periyodiktir.
- Nasıl engelleriz?
Bu bakterinin bilhassa salgıladığı toksinler ısıya ve tuza karşı sağlamdır. Yüksek derecelerde yemek pişirmek, üremesine pürüz olmaya bilir. Pişen yiyeceklerin saklanması durumunda süratli formda üreyebilir. Bunu engellemek için pişmiş yiyeceğin hava ile temasını olabildiğince az tutmak gerekir. Pişmiş yiyecekleri dar kaplarda saklamak tesirli bir tahlildir.
9. Shigella:
Shigella bakterisi en çok pişirilmeye gereksinim duymayan besin eserlerinde, sandviçlerde ve salatalarda bulunabilir. Öbür bakterilerden çok daha kısa müddette tesir edebilir.
- Bulaştığında ne olur?
1 ila 3 gün içerisinde kramp, ateş, mide bulantısı ve diyare tesirleri görülebilir. Bu tesir ekseriyetle 1 haftadan daha uzun sürmez. Bünyesi hassas olanlarda tesiri bir aya kadar uzarken eklem şişmesi, ağrılı idrar yapmaya kadar ilerleyen semptomlara neden olur.
- Nasıl engelleriz?
Mutfak ortamında hijyen kurallarına önemli halde dikkat etmek gerekir. Şahsî hijyen konuları, bilhassa açık alanlarla büyük kıymet taşır. Ellerinizi sık sık yıkayarak bu bakterinin muhtemel tesirlerinden kaçınabilirsiniz.
10. Vibrio parahaemolyticus:
Vibrio yalnızca besin tüketimiyle değil, açık yaraların kirli su ile temasıyla da bulaşabilir. En sık deniz mahsüllerinde, bilhassa istiridye ve başka kabuklu deniz hayvanlarında karşılaşılır.
- Bulaştığında ne olur?
2 ila 8 gün ortasında değişen mide rahatsızlıklarına sebep olabilir. Zayıf bağışıklık sistemine sahip olanlarda septik şoklara ve cilt kabarmalarına neden olabilir.
- Nasıl engelleriz?
Deniz mahsullerini tüketmeden evvel uygun pişirmek, kabuklu deniz canlılarının da en az 191 santigrat derecede kızarmasını sağlamak gerekiyor.
Sonuç: Yemek pişirmek, depolamak ya da işlemek epey dikkat edilmesi gereken kurallara sahip. En geçerli tedbir emniyetli restoranlardan yemek yemek, gereçleri de sağlam yerlerden satın almaktır. Hijyen kurallarının yalnızca sizin için değil, etrafınızdaki herkes için olduğunu unutmamak gerekir.
EatingWell, Food Safety