Küresel atmosferik metan düzeyindeki beklenmedik dalgalanmalar, Paris Climate Agreement (Paris İklim Anlaşması) ile öngörülen çıkarları silmekle tehdit ediyor. Geçtiğimiz nisan ayında NOAA, 2018’de global düzeydeki atmosferik metanın tarihi bir sıçrama yaptığıyla ilgili öncül bilgi dokümanı paylaştı. Paylaşımda, geçmişteki stabil global metan düzeyinin, son yıllarda beklenmedik halde artışa geçtiğinin altı çizildi.
Geçtiğimiz sene global metan tarihi bir düzeye ulaştı ve son 20 yıl içerisinde, yıllara nazaran ikinci en yüksek sıçramayı gerçekleştirdi. Öngörülemeyen formda gerçekleşen bu artış, bilim topluluğunda da büyük telaşlara sebep oldu.
Peki bu canlanma neden oldu? Bu alandaki birçok uzman, doğal ve antropojenik tüm klâsik kaynakların bu yükselmede katkısı olduğundan şüpheleniyor. İklim değişikliğinden en çok etkilenen alan ise sulak alanlar olabilir.
Metan düzeyinin yükselişinin ardındaki kaynak her ne olursa olsun, uzmanların ortak fikirde buluştuğu bir alan var. Global metan düzeyini denetim altına alabilmek için uygulanması gereken yollardan bir tanesi fosil yakıtların üretimini ve dağıtımını azaltmak, sızıntıları ve atmosfere yayılmasını bitirmek.
ABD’de, doğal gaz ve petrol sistemleri, metan emisyonunun en büyük kaynağı pozisyonunda. Yapılan son tahlillere nazaran ABD’de, petrol ve gaz aktiviteleri yüzünden metan emisyonu her yıl %3,4 olmak üzere son 10 yıl içerisinde artış gösterdi. Yani ABD’de metan emisyonu son 10 yıl içerisinde yaklaşık %40 artış gösterdi.
Arka Plan
Metan, kısa ömürlü fakat epey kuvvetli bir sera gazı ve insan kaynaklı global ısınmaya, karbondioksitten sonra en çok katkıyı veren ikinci etmen pozisyonunda. Son 800 bin yıldır metan düzeyi hayli düşük ve görece sabitti, 300-800 ppb ortasında seyrediyordu. Tarım ve fosil yakıtların gelişmesiyle birlikte metan düzeyi 1.800 ppb’yi aştı.
Metan düzeyi 1990’ların başlarında düşmeye başlamış ve 2000-2006 yılları ortasında sabit bir seyir hali izlemişti. Global metan düzeyi süratli artışına 2007’de tekrar başladı. Metan düzeyindeki büyüme suratı 2014’te hızlanmaya başladı ve bu fevkalâde büyümesine 2018’de de devam etti. NOAA, metan düzeyindeki artışın, son beş yıl içerisinde hızlanmaya başladığını açıkladı. Bu biçim bir artış en son 1980’lerde Sovyetler Birliği’nin gaz sanayisi epey süratli bir biçimde gelişmeye başladığında görülmüştü.
Emisyonun artmasındaki baş rol oyuncuları ise ağır tarım uygulamaları, petrol ve gaz operasyonları ve global ısınmadan etkilenen sulak alanlardan kaynaklanan emisyonlar olarak görülüyor.
Sonuç olarak fosil yakıtların azaltılmasının, metan dalgalanmasında azalmayı tetikleyeceğine kesin gözüyle bakılıyor. Fosil yakıt metan emisyonu, en kolay belirlenebilen emisyon kaynaklarından bir tanesi. International Energy Agency (Uluslararası Güç Ajansı), sanayinin, dünya genelindeki emisyonu %75’e kadar azaltabileceğini varsayım ediyor.