Genellikle geri dönüşüm kutularında kâğıt, metal ve plastik olmak üzere 3 seçenek bulunuyor lakin Japonya’daki Kamikatsu kasabası için çöpleri ayırmak bu kadar kolay değil. Kentin sakinleri, çöplerini 45 farklı kategoriye ayırıyor. Kasaba, böylece 2020’ya kadar hiç atık üretmeyecek hâle gelmek istiyor. Çöp toplama servisinin olmadığı kasabanın 1.500 sakini çöplerini lokal bir tesise götürmek zorunda.
Çöpünü kasabının atık merkezine getiren 39 yaşındaki Naoko Yokoyama AFP’ye: “Evet, baya karmaşık ancak geçen yıl buraya taşındığımdan beri etrafa daha hassas biri oldum” biçiminde bir açıklama yaptı.
Bahsi geçen 45 kategori, yastıklardan diş fırçalarına kadar her şeyi kapsıyor. Kasaba, gelecek yıl bütün atıklarını geri dönüştürmeyi ve çöp fırınlarını hiçbir şey göndermemeyi amaçlıyor.
Birçok kategori olmasının yanı sıra plastik şişlerin ve plastik poşetlerin geri dönüştürülmeden evvel yıkanıp kurulanması gerektiğinden bu süreç epey sıkıntı olabiliyor. Kasabanın çöp tesisinde her kategori için farklı bir kutu var. Atıklar tek bir kategoriye sığmıyorsa, kasaba sakinlerinden atığı modüllerine ayırıp ilgili kutulara atması bekleniyor. Örneğin bir kasaba sakinin atmak istediği raf, metal ve odundan oluştuğu için bir çekiç yardımıyla odunu metalden ayırması gerekiyor.
Japonya’nın birden fazla bölgesinde çöplerin ayrılması gerekiyor lakin yalnızca birkaç kategoride dolaysıyla konutların üretmiş olduğu birçok atık çöp fırınlarında yakılıyor.
Kasabanın atıklarını geri dönüştürmeye başlamasının kıssası:
2000 yılında gerçekleşen bir olaya kadar Kamikatsu, Japonya’nın başka yerlerinde farksızdı. Kasabadan, çöp fırınlarından birinin kapatılması istendi. Bu nedenle kasabının çöplerini yollayabileceği yalnızca 1 tane çöp fırını kaldı ve kasabanın atıklarını komşu çöp fırınlarına yollayacak bütçesi yoktu. Bir kasaba vazifelisi olan Midori Suga: “Eğer çöpleri yakamıyorsak hadi onları geri dönüştürelim. Bu yakmaktan daha ucuz” halinde bir fikrin ortaya atıldığını söyledi.
Kamikatsu hedefine ulaşmaya epey yakın. 2017’de üretilen 286 ton atığın %80’inini geri dönüştürmesiyle kasaba, %20’lik ülke ortalamasının hayli üstünde.
Geri kalan çöpler, Japonya’nın kalanında da olduğu gibi yakılıyor zira Japonya’nın dağlık yapısı çöpleri depolamak için bir yerin ayrılmasına elverişli değil. Japonya, öbür gelişmiş ülkelere göre kişi başı daha az atık üretiyor fakat ABD dışındaki tüm ülkelerden daha fazla plastik atıyor. Geçmişte bu atık plastiğin bir kısmı, bilhassa Çin’e ihraç ediliyordu fakat Bejing tarafından getirilen bir kısıtlama nedeniyle plastik Japonya’da büyük bir eza hâline geldi.
Kasaba sakinleri, yapmış oldukları aksiyonun her yerde yapılabileceğini düşünmüyor. Kyoto’dan Kamikatsu'ya taşınan Yokoyama: “Bunu yapabiliyoruz zira yalnızca 1.500 bireyiz, daha büyük nüfuslu yerlerde bunu uygulamak çok güç olurdu” dedi.
Plastik tüketimini azaltmak:
Kasaba sakinleri de bu siyasetin mantıklı olduğunu düşünüyor. 71 yaşındaki Saeko Takahashi: “Atıkları yakmanın pratik olduğunu anlıyorum lakin geri dönüştürmek çok daha yararlı” diyor ve ekliyor: “Yiyecekler plastik paketlerde sevk edildiğinde daha uzun müddet taze kalıyor fakat birkaç kat plastik gereksiz.”
Kasabanın atık merkezinin yöneticisi Kazuyiki Kiyohara, plastiğin kasaba sakinlerinin çöplerinin büyük bir kısmını oluşturduğunu söylüyor ve ekliyor: “Hayatlarımız çoğunlukla plastiğe dayanıyor, tüketiciler plastik kullanımlarını aşikâr bir ölçüde azaltabilirler lakin plastik kullanımın büyük ölçüde azalması, üreticilerle ilgili.”
2018’de Japon hükûmeti plastik meselesiyle baş etmek için bir teklifte bulundu. Bu teklif, 2030’a kadar ülkenin ürettiği yıllık 9,4 milyon ton plastik üretiminin azaltılması amaçlanıyor. Ayrıyeten bu teklifte plastik poşetlerin paralı olması gerektiği de var.