Aynı yanılgıyı tekrar etmemek için elimizden geleni yaparız, lakin bunun için kusur yaptığımızı kabul etmek gerekir. Görünüşe nazaran Google, bir arama motoru olduğu günlerden 2019’a kadar yanılgısını kabul etmeyen bir şirket imajı çizdi. Tıpkı vakitte büyük şirketlerin nasıl körleştiklerine dair en hoş öykülerden birisini bizlere sunuyor.
Google’ın bugün bir toplumsal medya oluşumuna çok da gereksinimi yok, lakin olsaydı her şey değişirdi. Sığ bir mantıkla Facebook’la iş paha bir toplumsal medya kolu, Google’ı açık orta dünyanın en varlıklı şirketi yapardı. Android ile herkesin cebinde, YouTube ile her ekranda insanların çeşitli yollarla kendilerini söz edebilecekleri bir ortam kuramadı.
17 Şubat 2003’te Blogger’ın kurucusu Pyra Labs’ı satın alan Google, metin tabanlı söz özgürlüğü periyoduna sağlam bir adım attı. Tıpkı yıl MySpace’in en büyük rakibi olan Friendster isimli şirketi bünyesine kattı, toplumsal ağ reklamcılığı çalışmalarına başladı. Bir yıl sonra Google tarihi bir fırsatı kaçıracaktı.
2004: Orkut’u hiç duydunuz mu?
Eğer Google bu toplumsal medya işini gerçek yapsaydı, büyük ihtimalle Mark Zuckerberg yerine bugünlerde Orkut Büyükökten’i konuşacaktık. Büyükekten, şu anda Hindistan merkezli bir toplumsal ağ şirketi olan Hello Network’ün sahibi. Türk mühendis, Google’ın eski üst seviye yöneticilerindendi. Onu Google’da üst mevkilere çıkartan projesi ise Orkut ismini verdiği toplumsal ağ fikriydi.
Google, Orkut ismindeki bu projeye çok sıcak bakmış, Büyükökten’i zirve yöneticilerinden birisi yapmıştı. 2004 yılındaydık, bir yıl sonra ortaya Facebook çıkacaktı. Orkut, Facebook bir bebekken 300 milyon kullanıcıya sahipti, Facebook bu sayıya 2009’da lakin erişti. 2008 yılında Büyükökten Google’da eser yöneticisi oldu, Orkut projesinden ayrıldı. Google, onun yerine bir yönetici bulamadı. Facebook, vakitle Orkut’u kullanıcısı sayısı açısından geçti ve tepenin sahibi oldu. Orkut 2010 yılında tarihe karıştı, Büyükökten Google’dan büsbütün ayrılıp kendi şirketini kurdu. Fakaaaaattt, buraya gelene kadar Google daha çok fırsatı tepecekti.
2004: Gmail çıkageldi
Bir toplumsal medya teşebbüsü olmasa da Google 2004 yılında başladığı testleri 2007’de tamamladı ve Gmail’i kullanıma sundu. Şu sıralar dünyanın en çok kullanılan e-posta servisi olan G-mail’de dolaşan postaların %70’e yakını spam içeriklerden oluşuyor. Yani çok büyük ihtimalle beklemediğiniz bir maili ciddiye almıyorsunuz.
2005: Foursquare yokken Google Dodgeball vardı
Konum tabanlı toplumsal medya oluşumu Dodgeball’ı satın alan Google, bir de buradan deneyeyim dediğinde takvimler 11 Mayıs 2005’i gösteriyordu. Telefonların pozisyon bilgilerine nazaran çalışan Dodgeball, etrafınızdaki kullanıcılara bildirim gönderme bahtı veriyordur. Bir nevi, birebir kafede bulunduğunuz bir öteki kullanıcıyı, Facebook’ta dürtmek üzereydi. Yani işin içinde his, paylaşım yoktu.
Aynı yıl Google Talk devreye girdi, telefonlar telsiz üzere fiyatsız biçimde kullanılmaya başlandı. Teşekkürler Google, zati herkesin trafik polisi üzere dolaşmaya muhtaçlığı vardı.
2006 yılında Gmail’e sohbet özelliği geldi. Google sanırım burada özgeçmiş gönderdiğimiz bireylere “Slm cnm, nbr?” diyeceğimizi düşünmüştü. Tıpkı yıl ortak evrak üzerinde değişiklik yapmaya müsaade veren Writely hizmeti devreye girdi. Bugün birebir hizmeti Google Dökümanlar olarak kullanıyoruz.
Tinder yokken Google Romance vardı, lakin yalnızca bir latifeydi:
Google, 1 Nisan 2006’da Romance isimli bir hizmetini tanıttı. Beşerler ruhsal özelliklerine ve alışkanlarına nazaran birbirleriyle eşleşecek, randevulaşacak ve buluşacaklardı. Ne yazık ki Google’ın bu teşebbüsü bir 1 Nisan şakasıydı, gerçekten. Sonralar da birebir işi yapan Tinder aldı başını gitti. Google tekrar avcunu yaladı,
Fotoğraf paylaşmak için kurulsa da Photoshop alternatifi olan Picassa kuruldu:
Yine 2006’da Google, bu kere fotoğrafları çevrimiçi düzenlemeye paylaşmaya imkan tanıyan Picassa ile karşımıza çıktı. İnternet üzerinde fotoğraf albümleri oluşturmak güzeldi, lakin tekrar insanların birbirleriyle etkileşime girmelerini sağlayacak temel ögeden yoksundu. Burada fikir beyan etme imkanınız yoktu.
Bir vakitler toplumsal medya sitesi olan YouTube artık Google’ın oldu:
9 Ekim 2006’de Google, ferdî görüntü içeriklerimizi paylaşma fikriyle yola çıkan YouTube isimli internet projesini 1,65 milyar dolara satın aldı. İşte günden sonra YouTube, artık bir görüntü platformu olmaya başladı. Gerçekten hala Facebook ya da Twitter’a direkt rakip olacağı bir hizmet değildi. Zati o denli de olamadı. YouTube’da görüntü paylaşmanın hedefi, sizi tanımayan insanlara ulaşmaktı.
MySpace ve Google, ortak olmaya karar verdi. Maksat Facebook’a direkt rakip olmaktı
Daha evvel reklam paydaşlığı kuran MySpace ve Google, Facebook’un büyeceğini farkına varmıştı. Paydaşlığın birinci eseri, OpenSocial isminde bir proje oldu. OpesSocial, başka bütün Facebook alternatifi olan toplumsal mecralara üçünü parti uygulama sunmak, hesapları bir yerden yönetmeye yönlendirme fikriydi.
Google’ın anlamadığı, insanların her mecrayı farklı emellerle kullanıyor olmasıydı. MySpace, Yahoo, Hi5, Bebo, şimdi kapanmayan Orkut, Friendster, LinkedIn üzere markalar bu işe ortak oldu. Google bir anda herkesi Facebook’un üzerine salma istemişti. Bu deneyim mobilde toplumsal medya tecrübesi için güzel şeyler öğretti, lakin yeniden başarısızlık yaşandı.
Google Facebook’a kafayı yeterlice taktı. Toplumsal ağ olan ya da olmayan tüm web sitelerini bir noktaya toplayan Friend Connect projesi ortaya çıktı:
Ücretsizdi, geliştiriciler dışında yazılım bilgisi olmayan beşerler da Google’ın Friend Connect ağını kullanabiliyorlardı. Tekrar bir başarısızlık timsali olduğunu söylemeye gerek yok sanıyoruz.
Aynı yıl yalnızca 6 ay sonra fişi çekilen Google Lively isminde bir proje daha ortaya çıktı. Google bu projenin hedefini “insanların web ortamında kendilerini tabir etmesini kolaylaştırmak” olarak açıkladı, lakin proje kendisini bile tabir edemeden rafa kalktı.
Yine birebir yıl, arama sonuçlarına bir fotoğraf üzere yorum yapabileceğiniz yeni bir proje daha ortaya çıktı. Search Wiki ismindeki bu teşebbüs, Google arama sonuçları altında tartışma döndürme fikrine dayanıyordu. Emsal fikre sahip olan kelamlık siteleri bile Türkiye’de alıp başını gitmişken, Google yeniden kendine ilişkin olmayan bir fikre sahip çıkmaya çalıştı.
2008, Google için bir çuvallama yılıydı.
2009’da arkadaşlarınızın pozisyonunu harita üzerinden görebileceğiniz Google Latitude piyasaya sürüldü:
Hani daha evvel bir Dogeball vardı, hatırladınız mı? İşte o proje yerini Latitude projesine bıraktı. Hücresel data yoluyla, insanların birbirleriyle pozisyon paylaşması fikri Google’un güzeline gitmişti. Tıpkı vakitte tüm pozisyonunu herkese açan tüm kullanıcıları harita üzerinde görebiliyor, onlarla irtibat kurabiliyordunuz. Bu toplumsal medya işi yeterlice köşe kapmacaya dönmüştü.
Aynı yıl Google Waves isimli bir toplumsal ağ daha ortaya çıktı. Birinci olarak geliştiricilere açıldı, akabinde 100 bin kullanıcıya ulaştı. Beşerler e-mail, toplumsal medya hesapları ve wiki sitelerini tek bir yerde görebilme fırsatı yakaladılar. Sonra bu proje bütünüyle e ticaret devi e-Bay’e satıldı.
2010: İki eski mühendisi Google’ı resmen kazıkladı
Hem arama hem de toplumsal medya tecrübesini bir ortaya getiren Aardvark (o nasıl isimse artık, karıncayiyen demek), iki eski Google mühendisi tarafından kurulmuştu. Google, bu projeyi 50 milyon dolara satın aldı. Slogan çok güzeldi “Sosyal arama” , fakat bu fikir de tutmadı. 2011 yılında proje rafa kalktı.
Aynı yıl Google Buzz isminde, iletileşme platformu da ortaya çıktı. Google e-posta adresleriniz üzerinden, arkadaşlarınızla fotoğraf ve durum paylaşımı yapabileceğiniz, yorumlaşabileceğiniz bir sistemdi. Herkes tüm aktiviteyi Gmail ekranından denetim ediyordu. 2011’de Buzz’da tarihin tozlu raflarında yerini aldı.
28 Haziran 2011’de canına tak eden Google, Google+ platfomunu kullanıma açtı:
Bir türlü dikiş tutturamayan firma, artık kesin bir karar vermişti. Kimsenin kullanmayacağı, lakin bir kenarda duracak toplumsal medya platformu inşa edilecekti. Çevreler, Konuar ve Görüntü Sohbet üzere başka firmalardan alınan birtakım uyarlama özellikler bu platforma dahil edildi. Kağıt üzerinde Google’ın 4. resmi toplumsal ağ teşebbüsüydü, lakin daha fazlası da vardı.
2011 aralık ayında 18 yaş üzeri 65 milyon kullanıcı barajını aşan Google+, 2012 sonunda 500 milyon kullanıcıya ulaştı. Gel vakit git vakit Facebook ve Twitter’ın taşınabilir tecrübesi gelişmeye başladı. WhatsApp ve Instagram’ı bünyesine katan Facebook artık toplumsal medya işinin tek başkanıydı. Google+, taşınabilir tecrübe açısından geri planda kalmaya başladı.
500 milyon kullanıcı sayısı, 2 milyarlık Facebook’u düşündüğünüzde az geliyordu. Google bu projeye büyük bir inatla devam etti. Taaaa kiii 2019’a kadar.
2 Nisan 2019: Güle Güle Google+ (…)
Google, aldığı bir iptal kararıyla daha toplumsal medya kullanıcılarını şaşırtmadı. Evet, az da olsa Google+ kullanan insan vardı. Gerçekten Google’ın yapması gereken büyük markaları ve ünlü simaları platforma çekmek, daha renkli bir tecrübe sunmaktı.
Snapchat bile, yalnızca bir teşebbüs olarak dev şirket Google’a toplumsal medya konusunda çalım atabilmişti. Facebook geçen yılların akabinde ana hizmetinde gücünü kaybetti, Instagram ile yıldızlaştı. LinkedIn, Microsoft tarafından satın alındı ve altın çağına giriş yaptı.
Google+ haricinde harcanan yüzlerce milyar dolara karşın Google, toplumsal medya konusunda kıvılcım bile yakamadı. Küçük bir konutu ısıtacak kadar çalışan Google+ ise 2 Nisan 2019’dan itibaren tarihe karışacak.
Peki bundan sonra ne olacak?
Google, muhtemelen önümüzdeki yıllarda yeni bir toplumsal medya platformu ile karşımıza çıkacak. Bu platform çok büyük bir ihtimalle en güvendiği markası YouTube ile entegre biçimde çalışabilen, Gmail’deki kurumsal normlardan uzak bir yapıya sahip olacak. Hiç olmadı, artık toplumsal medya mecrası niteliğine sahip olan bir uygulamayı satın alıp yoluna devam eder. Anlaşılan o ki Google bunu kendi yollarıyla başaramayacak. Her şeye karşın Google’ın tüm bu başarısızlıktan öğrenmediği kesin.