21. yüzyılda insanlık, idam cezasından vazgeçme yolunda adımlar atsa da kimi ülkeler bu cezaların uygulanması konusunda hayli kararlı. Bu ülkelerden olan Çin, idam mahkumlarını kullanabileceği bir öbür yol da bulmuş durumda.
İdam cezasının hala uygulandığı ülkede, son birkaç on yıldır idam mahkumlarının organları, mahkumlar istese de istemese de infazlarının akabinde alınarak organ bekleyen hastalara veriliyor. Bu idam mahkumlarının değerli kısmı ise niyet hatalısı. Çin’de politik nedenlerle idam edilen pek çok insan bulunuyor.
Wang Guoqi, 1995 yılında Çin Ordusu bünyesinde doktorluk yapıyordu. Hebel eyaletindeki idam programı hekimin hayatını değiştirdi. Guoqi, son nefesini veren mahkumların organlarını almakla yükümlüydü. O günleri anlatırken “Benim işim yüzden fazla idam edilmiş cesetten deriyi ve korneaları almayı gerektiriyordu. Bu şahısların kimileri bilerek başarısız olmuş idamların mahkumlarıydı.” tabirlerini kullanmıştı.
Son yirmi yılda Çin’den kaçan pek çok kişi bu uygulama hakkında açıklamalar yaptı. Kilgour-Matas Raporu’na nazaran bir cerrah, bugüne kadar 2000’den fazla idam mahkumundan kornea aldı. Rapor için bilgi veren bir bayan, cerrah olan eski eşinin yaptığı süreci anlattı. Bayanın açıklamalarına nazaran mahkumları vefat haline sokan bir iğne yapıldıktan sonra, vücutları büsbütün çökmeden evvel mahkumların organları toplanıyordu. Kalp, böbrek, ciğerler üzere organlar alındıktan sonra deri de soyuluyordu ve geriye sadece et ve kemikler kalıyordu. Bu vücutlar hastanenin kazan odasına atılıyordu.
Sistem hala gizemini koruyor ve uygulanıp uygulanmadığına dair pek çok tartışma dönüyor. Çin Hükümeti, sistemin 90’lar ve 2000’lerde kullanıldığını lakin 2015’ten itibaren bu sisteme son verildiğini söylüyor. Çin’in resmi açıklamasına nazaran artık sadece bağışçılardan alınan organların nakli gerçekleştiriliyor.
Yapılan araştırmalar ve incelemeler, bağışçılar ile organ nakli süreçleri ortasında tutarsızlık olduğunu ortaya koyuyor. Bir öbür araştırma da resmi sayıların manipüle edildiğini savunuyor. Çinliler, kültürel nedenlerden ötürü öldükten sonra organ bağışlamaya yanaşmıyorlar. Öyleyse bu organlar nereden geliyor? Çin’de 2000’li yıllarda yapılan nakil ameliyatlarının sayısı epeyce yüksek.
Resmi sayılara nazaran hastaneler 10 bin organ nakli yapıyor fakat hastane çalışanları ve takımları, sorulduğu vakit 60 bin ila 100 bin ortasında organ nakli yaptıklarını belirtiyorlar.
Falun Gong takipçileri, kaynağı belgisiz organların geldiği yer olarak işaret ediliyor. Çin’de ayrıyeten marjinalleştirilmiş toplulukların, örneğin Müslüman Uygur Türkleri ve Budist Tibetlilerin de bu uygulamaya kurban gittikleri belirtiliyor. Falun Gong ise, Çin Budizmi’nin akabinde ülkedeki en büyük ikinci dini tertip ve yaklaşık 70 milyon kişinin bu kültü takip ettiği düşünülüyor. Falun Gong barışçıl olmasına ve şiddet hareketlerinde bulunmamak bu inanışın en büyük totemlerinden biri olmasına karşın Çin Komünist Partisi tarafından tehlikeli bir kült olarak görülüyor. Bu inanışın üyeleri genel nezaret altında tutuluyor, mahpusa atılıyor ve bazen de mahkemeye bile çıkmadan idam ediliyor.
Araştımacılardan biri, bu inancın takipçilerinin Çinliler tarafından bile kabul edilen bir ömür kalitesi standartları olduğunu belirtiyor. Falun Gong inananları vücut paklığına büyük ehemmiyet veriyorlar. Meditasyon ve sağlıklı hayatın büyük değeri olan bu kültün takipçileri sigara içmiyor, alkol almıyor ve sık sık idman yapıyor. Bir nevi bu şahısların bu kadar sağlıklı olması Çin hükümetinin işine geliyor. Hapishanede daima olarak sıhhat denetimlerinden geçirilen mahkumlara sistemli olarak kan testleri uygulanıyor.
Organ nakillerinin suratı da dikkat çekiyor. Çin’in dışında bir hastanın organ nakli için uzun mühlet beklemesi gerekebiliyor. Çin’de ise haftalar içinde uygun organa sahip birisi hayatını kaybedebiliyor. Vakit zaman organların bulunması birkaç günde bile gerçekleşebiliyor. Bu da akla “talep üzerine organ sistemi” fikrini getiriyor. (Organlar, en yeterli şartlarda bile saklansalar insan bedeni dışında uzun müddet fonksiyonel kalamıyorlar.)
Kilgour-Matas raporuna nazaran işin içinde önemli bir para da dönüyor. 2006 yılında böbrek için 62 bin dolar, ciğer için 98-130 bin dolar, akciğer için 170 bin dolar, kalp için 160 bin dolar ve kornea için 30 bin dolar ödenen bir organ piyasası vardı. Ekseriyetle gri alanda bulunan ve resmi sayıları açıklanmayan organ nakli sıhhat turizminin yabancılar tarafından da kullanıldığı biliniyor. Bilhassa Japonya, Güney Kore, Tayvan üzere yakın komşularından sık sık organ nakli için Çin’e gidenler bulunuyor. Orta Doğu, Avrupa ve Kuzey Amerika’dan da Çin’e bu hedefle gidenler var.
Çin’in uygulaması pek çok etik tartışması barındırıyor ve Çin’in yaptığı açıklamalar da insanları pek takdir etmiyor. Hususla ilgili olarak yapılmak istenen araştırmalar da şu anda engelleniyor.