SSCB’nin Çernobil nükleer reaktöründe yaşanan kaza, çağımızın en büyük nükleer felaketi olarak kabul ediliyor. 1986’da yaşanan felaketten 20 yıl evvel de Kiştim’de misal bir felaket gerçekleşmişti.
1957 yılının Eylül ayında, Ural Dağları’ndaki Kiştim yakınlarında bir nükleer yakıt tesisinde patlama oldu. Saklı tutulan Mayak isimli tesisten yükselen radyoaktif bulut, yüzlerce kilometrelik bir alana yayıldı.
Patlama sonrasında 250 bin kişi etkilendi, kimi bölgeler tahliye edildi. Nükleer tesiste misyonlu çalışanların büyük kısmı ile etrafta yaşayan 200’den fazla insan, akut radyasyon sendromu sebebiyle hayatını kaybetti.
O devirde radyoaktif yapıları bu kadar ayrıntılı inceleyemeyen ve data paylaşamayan kurumlar, durumun farkına varamadı. Çernobil hadisesinde olduğu üzere memleketler arası kamuoyu tarafından baskı altına alınamayan, tabiri caizse suçüstü yakalanamayan SSCB, adeti olduğu üzere felaketin üzerini örtmeyi ve hiç yaşanmamış üzere davranmayı seçti.
Kazanın gerçekleştiği tesis, nükleer güç değil nükleer silahlanma için üretim yapıyordu. Memleketler arası Atom Gücü Ajansı’na nazaran 6. dereceden bir felaket olarak gösterilen bu olayda, soğutma sistemindeki aksaklık nedeniyle sıvı atık tankı havaya uçtu. 2,5 metrelik betonu yaran patlama sonrası 70-80 ton kadar radyoaktif atık açığa çıktı. SSCB, 1970’lere kadar bu kazayı gizledi.
SSCB, bölgeyi uzun yıllar boyunca ulusal park olarak yapılaşmaya ve gezintilere kapatırken, ironik halde bunun sebebini “çevreyi korumak” olarak açıklamıştı.
Olayla ilgili olarak aşağıda yer alan belgeseli izleyebilirsiniz. Felaket sonrası, muhakkak bir arada bulunan yerleşim üniteleri büsbütün haritadan silindi.