İnsan beyni, elektrik akımları ve kimyasal yansımalar ile çalışıyor. Büyük bir kısmımızın mevzu hakkındaki bilgisi bu kadarla hudutlu olsa da bilim insanları, bu alandaki bilgilerimizi arttırmak için durmaksızın çalışıyorlar.
Geçtiğimiz aylarda yapılan çalışmalarda, yaşlı insanların hafızalarını elektrik akımlarıyla arttırmak ve beyin hasarını elektrot implasyonu ile güzelleştirmek üzere başarılara imza atan bilim insanları, çağdaş teknolojiyi sonuna kadar kullanıyor. ABD’de ilaç ve medikal eserlerden sorumlu kurum olan FDA, insan alnındaki bir temas üzerinden elektrik akımı gönderen ve dikkat eksikliği sıkıntısını çözmeyi çalışan bir uyarıcıya onay verdi.
Şu ana kadar yapılan çalışmalarda, insan beyninin daha uygun çalışmasını ve hafızasını daha verimli kullanmasını sağlayan araştırmacılar, yeni ufuklara yelken açıyor. Bu çalışmaların sonuçlarını öngörmek şimdi çok mümkün değil. Nörostimülasyon, yani hudut sisteminin uyarımı konusunda sayısız teknik, uygulama ve prosedür yer alıyor. Beyni etkileyen implantlar ve başlıklar, kimi muhtemel sıkıntılara sahip olsalar da yapılan çalışmalar dikkatleri üzerine çekiyor. Burada, beyindeki yapısal bozukluk dışarıdan müdahale ile çok süratli formda düzenleniyor. Psikiyatrik ilaçlar ve psikoterapinin uzun vadeli tesirlerini, bu formülde çok daha kısa müddette elde etmek mümkün olabilecek.
Beynin genel fonksiyonu, bir orkestraya benzetilir. Genel olarak, farklı enstürmanların her birinin “ayrı telden” çalabilecek potansiyeli olsa da bir ortada ahenkli formda çalışmaları sağlandığında ortaya şahane eserler çıkar. Beyin üzerinde çalışan araştırmacılardan, Santa Barbara Kaliforniya Üniversitesi’nden psikolog Michael Gazzaniga, “Eğer bir orkestrayı canlı izlerseniz, performans başladığında çello çalan müzisyenin orkestra şefine değil yanındaki şahsa baktığını görürsünüz. Tıpkı şey emsal biçimde beyinde de gerçekleşir. Benim için soru, beynin bir şefi olup olmadığı.” diyor.
Elektroşok tedavisi, tahminen de en kolay elektriksel müdahale örneğidir ve depresyon hastalarına süreksiz de olsa bir rahatlama sağlar. Tedavinin biçimi ve tesirleri tartışmalı olsa da, orkestra metaforunda düşünürsek bu durum, orkestra üyelerine “Tamam bir orta verin, gidip bir yemek falan yiyin” demeye benziyor.
Beyni ve elektrik akımını bir ortaya getiren tek prosedür bu değil. Çok daha amaca odaklı olan elektrik terapileri de var. Kısaca DBS olarak anılan derin beyin uyarımı, Parkinson ve epilepsi üzere hastalıklar ile çabada kullanılıyor. Bu sistemde elektriksel ikaz, beynin yanlışsız çalışmayan kısmındaki aktiviteyi süreksiz müddet durdurur, kalibrasyon yapmayı maksatlar. Ağır depresyon için DBS kullanımı üzerinde çalışan Dr. Helen Mayberg, yeniden orkestra metaforu üzerinden giderek, değerli kısmı akortsuz olan bir orkestranın gürültü çıkarmaya başlayacağını söylüyor. Doktora nazaran DBS, akordu bozuk olan kısımdaki üyeleri işten çıkarmaya benziyor.
Genel olarak, beyinde elektriksel ihtarlar aracılığıyla senkronizasyon sağlanıyor. Bu da daha güçlü ve tertipli hafıza, daha sağlıklı bir beyin manasına geliyor. Düşük frekanslı teta dalgaları, beynin uzak kısımlarını koordine eder. Bu dalgalar ne kadar güçlü olursa o kadar düzgün oluyor.