2019, 5G irtibat teknolojisinin birinci testleri için bir yaygınlaşma yılı oldu. Avrupa, Amerika ve Asya’da pek çok ülkede birinci 5G testleri muvaffakiyetle gerçekleştirildi. Türkiye’deki birinci resmi 5G testleri ise Haziran 2019’da ODTÜ Teknokent’teki HAVELSAN Test Laboratuvarı’nda gerçekleştirildi.
5G’ye dünya çapında yapılan yatırımın trilyon dolarlık sayıları bulacağı söyleniyor. Zira bu teknoloji yalnızca kablosuz olarak bağlandığımız internetle hudutlu değil. Yüksek suratlar sayesinde kullandığımız hizmetler de değişim geçirecek. YouTube ya da Netflix üzere bulut sistemleri üzerinden görüntü izlerken, bir anda bulut üzerinden oyun oynayabilir hale geleceğiz. Üstelik metroda giderken ulaşacağımız internet suratlarıyla bu mümkün olacak.
5G nedir?
Burada “G” harfi, İngilizce “generation” yani “nesil” manasına geliyor. Yani kendisi yeni kuşak kablosuz ilişki standartlarının genel ismi. Elbette daha evvelki teknolojilerle hayatımıza giren imkanlara sahip durumda.
Temelleri 2017’den itibaren atılmaya başlanan 5G teknolojisinde, test sürecinin son evrelerine gelindi. Artık irtibat kurmanın ötesinde, 5G’li modemlere sahip akıllı telefonların birinci örneklerini gördük. Bu modemler, telefonlarda bulunan küçük merkezi işlemcilerin içerisinde entegre durumdalar.
1G, 2G, 3G, 4G ve 5G…
Bu sıralamanın bir sebebi var. Lakin ondan evvel temel mantığını açıklamak gerekiyor. Tıpkı başka jenerasyonlarda olduğu üzere 5G de aslında 2020 ve 2030 yılları ortasında yaygınlaşması hedeflenen bir standart. Örneğin birinci 4G’li telefonların 2010’da hayatımıza girdiklerini gördük. Artık de 5G için yapılan planlama ve altyapı çalışmalarının son devrindeyiz.
- 1G, analog hücresel data transfer teknolojisiydi, ilk kere kablosuz bilgi aktarma imkanına kavuştuk.
- 2G periyodunda hayatımıza CDMA, TDMA ve GSM ve üzere teknolojiler girdi. Kablosuz bağlantı suratları arttı, taşınabilir aygıtlardan ilkel de olsa internet sayfalarına erişmeye başladık. Ortalama süratimiz saniyede 200 kilobayta ulaşmıştı.
- 3G ise eski teknolojilerin üzerine EVDO, HSPA ve UMTS standartlarını getirdi. Ortalama suratlar 200 kilobayt düzeyinde saniyede birkaç megabayta kadar yükseldi.
- 4G ise WiMAX ve LTE üzere teknolojilerle geldi. Birçok yerde taşınabilir aygıtlar üzerinden 100 megabit suratına kadar yükseldi. Hatta Wi-Fi ağlarında şayet 4G takviyesi varsa, taşınabilir aygıtlarda gigabitlere ulaşan data transfer suratlarına şahit olduk. Metroda giderken Webtekno YouTube kanalını izleyebiliyorsanız, 4G’ye teşekkür edin.
- 4.5G ise Türkiye’de daha tanınan olan bir isim. Aslında ABD merkezli Qualcomm firmasının geliştirdiği “LTE Advenced” teknolojisinin öbür ismi. Hücresel olarak 100 megabite kadar olan 4G’den farklı olarak 4.5G, 300 ila 450 megabite ulaşma talihi sunuyor. Qualcomm’un X24 modemi ise 2 gigabit suratlarına ulaşma imkanı sunan bir 4G tabanlı taşınabilir modem.
- 5G için ise 1 gigabit ile 10 gigabit ortasında azamî bilgi transfer suratına ulaşılacağı söyleniyor. Ama her yerde bu suratlar birebir olmayacak. 5G’nin 3 temel özelliği olacak: Daha büyük datalar için daha yüksek sürat, daha çabuk sonuç ve reaksiyon alabilmek için daha süratli karşılık müddeti, sensörler ve akıllı aygıtların bağlanması için tek seferde yüzlerce aygıtın bağlandığı merkezi ağlar. Bu cümleler gözünüze çok sıradan gelebilir, lakin o denli değil. Otomobillerden, akıllı mesken aletlerine kadar her şeyden bahsediyoruz.
Kısaca çok daha büyük bilgiye çok daha kısa gecikme müddetlerinde ulaşabileceğiz.
5G nasıl çalışacak?
Diğer kablosuz ağlarda olduğu üzere 5G de kendi bölgesini hücreler halinde bölmelere ayırıp, radyo dalgaları aracılığıyla çözülmüş datayı aygıtlara gönderecek. Her hücresel bölme bir ağ omurgasına bağlanacak, bu omurga da merkezi olan kablolu ya da kablosuz bir ana taşıyıcıya ulaşacak.
5G ağları OFDM ismi verilen bir teknolojiye sahip olacak, misal bir teknoloji şu anki 4G ağlarında da bulunuyor. 5G’nin sistemi ise daha geniş kanalları daha yüksek suratlarla yönetebilecek. 4G ağlarındaki kanallar 20’şer MHz suratlarında olurlar ve bir ortaya geldiklerinde 160 MHz’lik ana bir kanal oluştururlar. 5G’de ise her bir kanal 100 MHz olacak, yani 5 kat daha geniş frekanslar bulunacak. Bu da toplamda 800 MHz’lik ana kanal manasına geliyor.
Küçük hücrelerde frekans genişletmek kolay, lakin büyük çapta bir genişleme için 5G’nin daha çok vericiye muhtaçlığı var. Benzeri bir durum 4G’de de olduğu için şu anda bulunduğunuz her noktada tıpkı erişim suratlarına ulaşamıyorsunuz. Qualcomm’a nazaran 5G, mevcut kapasiteyi 4’e katlayacak.
2015’ten bu yana 5G üzerine değerli çalışmalar yürütülüyor. Elbette bu sürecin daha öncesi de mevcut. Ama 2015’ten sonra yeni taşınabilir bilgi teknolojisine ait somut adımlar atılmaya başlanmıştı.
5G ne kadar süratli olacak?
4G erişimine her yerde ulaşamadığımız aşikar. Temel olarak saniyede 100 megabit suratlar vadetse de ortalama ulaşılabilen sürat saniyede 10 megabit. 5G için de misal bir durum geçerli olacak E hani saniyede 1 gigabit demiştik? Hatta 10 gigabit falan…
Şöyle açıklayalım: Kullanıcı sayısının artmasıyla, ağlardaki yoğunluk da artacak. Yapılan hesaplamalara nazaran 5G ile kullanıcı başına saniyede ortalama 50 megabit ila 200 megabit ortasında değişen suratlar denk düşecek. Yani teorideki beklentinin pratikte karşılanmadığına şahit olacağız. Yeniden de 4G’nin asgarî sürat dağılımı olan saniyede 10 megabitten, saniyede 50 megabite kadar artış yaşamamız kelam konusu.
Nereden bakarsanız bakın, imkanlar genişledikçe harcadığınız bilgi ölçüsü da artacak. Münasebetiyle sınırsız taşınabilir internet paketlerinin de standartlaştığını görebiliriz.
5G hangi yenilikleri göreceğiz?
Snapchat 2012, Uber 2013, WhatsApp üzere uygulamadan yapılan telefon görüşmeleri ise 2013 yıllarında ortaya çıktı. Hepsinin ortak bir noktası vardı. Bu uygulamalar anlık olarak görsel ve işitsel bilgileri paylaşabildiğiniz, pozisyon takibini yüksek doğrulukla yapabildiğiniz sistemlere sahipti ve tanınan hale gelmek için 4G standardındaki üzere yüksek suratlar gerekiyordu.
5G teknolojisine dayanan uygulamalar ise tahminen 2021-2022 yıllarında hayatımıza girmeye başlayacaklar. Bugünün uygulamalarından farklı olarak, artık birçok bilgiye aygıtın depolama alanından değil, direkt bulut sistemleri üzerinden ulaşacağız. Hatta bırakın bilgiyi, işletim sistemlerinin kendisine de bulur üzerinden bağlanacağız. Google Fuchsia ve Windows Core bu işletim sistemlerinden olacak.
Samsung, Xiaomi üzere üreticiler, standart amiral gemilerinin 5G’li özel sürümlerini çıkardılar. Önümüzdeki yıldan itibaren de tüm amiral gemiler 5G uyumlu yerleşik modemlere sahip olacaklar. Sonra bu teknoloji orta ve düşük düzeyli aygıtlara gelecek, 2020’li yılların ortalarında kadar 5G, gündelik hayatta alıştığımız suratlar sunan bir temel teknoloji haline dönüşecek.
Kullandığımız taşınabilir uygulamalar, online hizmetler, aygıtlar buna nazaran değişecek. Asıl maksat ise kabloları büsbütün ortadan kaldırmak. Hatta meskendeki modemden değil, direkt uydudan internet alabilmek. Kademe basamak esasen bu sürecin içerisinde olduğumuzu görmeniz mümkün. 5G için hazırlansanız güzel edersiniz, çünkü hayatınızdaki her şey, işiniz dahi bu teknolojiyle değişebilir.
5G Türkiye’ye ne vakit gelecek?
Aslında sorunun kökende bir yanılgı var. Zira 5G bir diğer yerde değil, bu nedenle kalkıp gelmesi ya da getirilmesi kelam konusu değil. Qualcomm ve Huawei üzere devler, halihazırda gereken işlemci teknolojilerini, baz istasyonlarında kullanılacak merkezi sistemleri ve hatta uydulardaki çalışmalar tamamladılar. Bu şirketlerin operatörlerle ve aygıt üreticileriyle yapacağı iştirakler sonucunda, yavaş yavaş 5G dayanaklı ağların donanımsal yaygınlaşma kademesine şahit olacağız.
Türkiye’de hala 2G ve 3G ile çalışan eski tip baz istasyonları var. Aslında bütün dünyada kelam konusu olan bu. Evvel gelişmiş kentler ve nüfusun, hasebiyle insan sayısının çok fazla olduğu noktalardaki gereksinimin karşılanması hedefleniyor. 5G’nin ise Türkiye’de yaygın olarak kullanılması 2020 ila 2025 yılları ortasında gerçekleşecek. Bu mühlet zarfında metropollerde ve kapalı alanlarda 5G hayatımıza girmiş olacak.
Yeniliklere daha kolay ayak uydurmak için Webtekno’yu takip etmeye devam edin. Taşınabilir uygulamamızı aşağıdaki ilişkiden indirebilirsiniz: